Chúng ta đang sống trong một thời kỳ chuyển mình mạnh mẽ của đất nước. Nếu như những năm 2000 là giai đoạn xây dựng nền móng, thì từ 2020 trở đi là kỷ nguyên của bứt phá. Trong bức tranh tổng thể đó, kiến trúc và thiết kế nội thất – hai lĩnh vực vốn phản ánh rõ ràng đời sống vật chất và tinh thần của con người – cũng đang và sẽ chứng kiến những thay đổi chưa từng có.

Bài viết này sẽ tập trung vào hai “siêu xu hướng” (super trends) được dự báo sẽ tác động sâu sắc đến thiết kế nội thất và kiến trúc Việt Nam trong thập kỷ tới:

1. Tái định hình không gian sống nhờ hạ tầng giao thông và quy hoạch đô thị mới
2. Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc – sự nâng cấp về nhận thức, dân trí và tầm vóc người Việt

Xu hướng 1: Tái định hình không gian sống từ hạ tầng giao thông và quy hoạch đô thị

Sự thay đổi đến từ… những con đường

Hãy nhìn vào bản đồ phát triển của Việt Nam hiện nay – từ các tuyến cao tốc Bắc Nam, các tuyến metro tại Hà Nội và TP.HCM, đến các đề án thành phố vệ tinh, siêu đô thị và đại quy hoạch vùng. Đây không còn là chuyện tương lai xa, mà là thực tế đang diễn ra từng ngày.

Khi hạ tầng giao thông thay đổi, điều đó đồng nghĩa với việc:

• Không gian sống dịch chuyển: Người dân sẽ không còn bó buộc ở trung tâm thành phố mà có xu hướng dịch chuyển về vùng ven, các đô thị vệ tinh với chi phí thấp hơn nhưng kết nối tiện lợi.
• Thiết kế nội thất và kiến trúc “mở rộng biên giới”: Không còn chỉ phục vụ cho những căn hộ 70m² giữa lòng Sài Gòn, kiến trúc sư và nhà thiết kế sẽ bắt đầu tư duy cho những ngôi nhà ấm cúng vùng ngoại ô, căn hộ kiểu Nhật ở thành phố mới, hay các tổ hợp sống – làm việc – thư giãn tại các khu đô thị tích hợp.

“Chủ nghĩa bản địa mới” và vai trò của thiết kế

Tại các đô thị mới, xu hướng thiết kế sẽ có sự kết hợp độc đáo giữa:

• Tính hiện đại – công nghệ: Nhà thông minh, không gian xanh, vật liệu tái chế, kết nối IoT, tự động hóa...
• Tính bản địa – văn hoá vùng miền: Tái hiện những giá trị truyền thống qua vật liệu, chi tiết, cách sắp đặt không gian (sân trong, mái dốc, hiên nhà,...)

Sự phát triển của giao thông và quy hoạch mới tạo ra cơ hội thiết kế không gian hoàn toàn từ đầu, thay vì “vá víu” trong các khu phố cũ. Đó là mảnh đất màu mỡ để các kiến trúc sư Việt tạo nên những công trình không chỉ đẹp – mà còn mang tính tiên phong cho thế hệ tương lai.

Xu hướng 2: Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc – “thiết kế cho một Việt Nam tự tin”

Khi dân trí và tầm vóc người Việt nâng cấp

Trong 10 năm tới, một điều chắc chắn xảy ra: người Việt sẽ thay đổi về tư duy sống, gu thẩm mỹ và yêu cầu đối với không gian sống.

Sự phát triển của giáo dục, du học, công nghệ, và việc tiếp cận với thế giới khiến người Việt:

• Quan tâm hơn đến chất lượng sống thay vì chỉ là “có chỗ ở”
• Hiểu rõ giá trị của thẩm mỹ, chức năng và tính bền vững
• Trở thành người tiêu dùng tinh tế, biết chọn thiết kế phù hợp với bản sắc và cá tính

Nếu trước đây, nhà đẹp là “nhà lớn, nhà đắt tiền”, thì nay nhà đẹp là “nhà phản ánh con người tôi”. Người trẻ Việt sẵn sàng bỏ thêm tiền cho một không gian:

• Gọn gàng, tinh tế, ít đồ nhưng phải tối ưu công năng
• Mang chất riêng, có gu, có câu chuyện, không rập khuôn
• Sử dụng chất liệu tốt, thân thiện với môi trường
• Được thiết kế theo tinh thần sống chậm, sống ý nghĩa, sống có chủ đích

Sự lên ngôi của “thiết kế vị nhân sinh”

Thay vì thiết kế cho “mặt tiền đẹp để khoe”, các nhà thiết kế sẽ bắt đầu quan tâm đến “câu chuyện bên trong” của không gian:

• Ánh sáng có đủ nuôi cây?
• Bếp có truyền cảm hứng nấu ăn?
• Góc đọc sách, thiền, tập yoga có riêng tư và ấm áp?
• Căn nhà có giúp tôi “ngắt kết nối” sau những giờ tăng tốc?

Người Việt đang đi vào giai đoạn “sống chất”, và kiến trúc nội thất sẽ là công cụ giúp họ thực hiện điều đó.

Tương lai đang mở ra: Những dự báo quan trọng

1. Sự phát triển của “kiến trúc vùng”
   • Mỗi khu vực (Tây Bắc, Tây Nguyên, Đồng bằng...) sẽ có xu hướng thiết kế riêng, tôn trọng khí hậu, văn hoá, vật liệu địa phương.
2. Thiết kế mang tính cá nhân hoá cao
   • Một căn hộ cho Gen Z sẽ khác biệt hoàn toàn với không gian cho gia đình 3 thế hệ hay cặp đôi yêu thiên nhiên.
3. Các công trình sẽ được “Made for Vietnam”
   • Cộng đồng thiết kế nội địa đang lớn mạnh, cùng các startup nội thất, studio kiến trúc trẻ đầy sáng tạo. Họ sẽ không chỉ “phục vụ thị trường” mà còn định hình nó.
4. Kiến trúc “trị liệu”, không gian sống chữa lành
   • Thiết kế sẽ đi sâu vào việc giải quyết cảm xúc con người, không chỉ vấn đề vật lý. Cây xanh, âm thanh, mùi hương, ánh sáng tự nhiên – tất cả sẽ trở thành “vật liệu mới” trong thiết kế.

Kết luận: Thiết kế cho một Việt Nam mới – nhiều kết nối, nhiều cảm xúc, nhiều chiều sâu

Hai siêu xu hướng trên – một đến từ bên ngoài: hạ tầng và quy hoạch đô thị, một đến từ bên trong: sự trưởng thành của con người Việt – sẽ cùng nhau tạo nên một “sân chơi” hoàn toàn mới cho lĩnh vực kiến trúc và thiết kế nội thất.

Người làm nghề thiết kế không chỉ là người tạo hình – mà là người dẫn dắt cảm xúc, tư duy và văn hoá sống. Và trong 10 năm tới, Việt Nam sẽ cần rất nhiều người như vậy.

Hãy cùng kiến tạo một tương lai nơi người Việt sống trong những không gian đáng sống – xứng tầm với tầm vóc mới của chính mình.